Γεννημένος στην Αθήνα το 1984, ο εικαστικός καλλιτέχνης Αντώνης Στοαντζίκης ξεκίνησε τις σπουδές του στην κλασική μουσική. Συνέχισε στο Τ.Ε.Ι Τεχνολογίας Ήχου & Μουσικών Οργάνων, την Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών, το Frank Mohr Institute της Ολλανδίας, το Hunter College της Νέας Υόρκης (exchange program), ενώ αυτήν την περίοδο είναι υποψήφιος διδάκτορας στο Πα.Δ.Α. Η καλλιτεχνική του πρακτική εστιάζει στα μέσα της ζωγραφικής, της γλυπτικής και των artist’s book, ενώ πρόσφατα εισήλθε και στον χώρο των podcast δημιουργώντας τη σειρά «Είναι αυτό Τέχνη;».
Τον Οκτώβριο του 2021 κυκλοφόρησε το πρώτο επεισόδιο και μας συστήθηκε ως ένα podcast που, κάνοντας χρονικά άλματα μέσα στην Ιστορία, αφηγείται όσα συνέβησαν, όσα συμβαίνουν και θα συμβούν επηρεάζοντας τον τρόπο που βλέπουμε και αντιλαμβανόμαστε την τέχνη. Όλα τα παραπάνω, σε μια προσπάθεια να ξεδιαλύνει τη διαχρονική φράση, Είναι αυτό Τέχνη;
Από το πρώτο κιόλας επεισόδιο, όμως, συνειδητοποιείς ότι το περιεχόμενο δεν περιορίζεται μόνο στα παραπάνω, καθώς διαθέτει μια αφήγηση, ένα σενάριο, μια πλοκή και μια παραγωγή που ανοίγουν περισσότερες διαδρομές.
Με αφορμή την επιλογή και παρουσίαση του 10ου επεισοδίου στο 24ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, κάλεσα τον δημιουργό του πρότζεκτ σε μια συζήτηση επάνω στο όλο εγχείρημα, αλλά και γενικότερα στα podcast που την τελευταία δεκαετία φαίνεται πως κερδίζουν ολοένα και περισσότερους ακροατές και ακροάτριες παγκοσμίως.
Διονύσης Χριστοφιλογιάννης: Το «Είναι αυτό Τέχνη;» είναι ένα από τα πρώτα podcast για την τέχνη στην Ελλάδα και για να πω την αλήθεια μού κίνησες την περιέργεια, όταν μου είπες να το ακούσω για πρώτη φορά. Δεν είχα επαφή με τo περιβάλλον των podcast και ήμουν πραγματικά περίεργος.
Περίμενα κάτι σε συζητήσεις για την τέχνη ή κάποιο είδος ηχητικού ντοκιμαντέρ, αλλά είχα μια ευχάριστη έκπληξη ακούγοντάς το, γιατί τελικά δεν είναι τίποτα από αυτά ή είναι όλα αυτά μαζί.
Για αρχή και για να μου λύσεις την απορία τι ακριβώς σημαίνει podcast;
Αντώνης Στοαντζίκης: Υπάρχουν δύο εκδοχές. Η πρώτη λέει ότι είναι ο συνδυασμός των λέξεων iPod και Broadcast, ενώ η δεύτερη ότι είναι ακρωνύμιο των λέξεων Personal On Demand broadCAST.
Κάνεις δεν ξέρει ακριβώς την αφετηρία της λέξης.
Πάντως, απ’ όσα έχω διαβάσει δεν είναι κάτι νέο. Πηγαίνει πολύ πίσω στη δεκαετία του 1980 και αρχικά ονομάζονταν «audio blogging». Ξεκίνησε ως ένας τρόπος να μοιράζεται κάποια ή κάποιος τις σκέψεις του μέσω ηχογράφησης. Ωστόσο, δεν ήταν ακόμη έτοιμες οι πλατφόρμες που θα υποστήριζαν τη διανομή των ηχογραφήσεων. Τώρα που δημιουργήθηκαν, το είδος φαίνεται να έχει απογειωθεί. Ενισχύθηκε σίγουρα και από τα συνεχόμενα lockdown, αλλά και απ’ το ότι το podcast επιτρέπει στον ακροατή να κάνει ελεύθερα τις δουλειές του ακούγοντας κάτι που τον ενδιαφέρει.
Τώρα, όσον αφορά το περιεχόμενο, είναι ουσιαστικά ένα ηχητικό ψηφιακό αρχείο που το ακούς μέσα από εφαρμογές, όπως το Spotify, Apple Podcast, Google Podcasts κτλ. Μπορείς να κάνεις εγγραφή στην εκπομπή που σε ενδιαφέρει, αλλά και να κατεβάσεις επεισόδια και όλα αυτά δωρεάν.
Μπορείς να το φανταστείς και κάτι σαν ραδιόφωνο χωρίς ραδιοκύματα. Που το ακούς όποτε, όπου και όταν θες, που έχεις τη δυνατότητα να σταματάς την εκπομπή σου εκεί που θες και να τη συνεχίζεις αργότερα.
Δ. Χ.: Κρατά, δηλαδή, με κάποιον τρόπο το concept του ραδιοφώνου;
Α. Σ.: Ακριβώς. Τα podcast είναι για το ραδιόφωνο ό,τι και οι ψηφιακές πλατφόρμες για την τηλεόραση. Νομίζω ότι οι fan του ραδιοφώνου κολλήσαμε κατευθείαν με τα podcast.
Δ. Χ.: Πάμε τώρα στη δικιά σου εκπομπή. Κατ’ αρχάς γιατί επέλεξες το podcasting ως μέσο και ποιο είναι το γενικότερο concept της εκπομπής;
Α. Σ.: Το όλο εγχείρημα δεν ήταν κάτι πρωτόγνωρο για εμένα. Έχω σπουδές επάνω στη μουσική και την τεχνολογία ήχου πολύ πριν από την Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών, οπότε και ήμουν σχετικά εξοικειωμένος με το περιβάλλον των ηχογραφήσεων και της παραγωγής. Κάτι που συνδυάστηκε αργότερα και με το ενδιαφέρον μου για την Ιστορία της τέχνης, τη φιλοσοφία και, γενικότερα, το storytelling.
Το podcast ήταν το καλύτερο μέσο για να συνδυάσω όλα τα ενδιαφέροντά μου.
Βέβαια, ο συνδυασμός όλων αυτών είναι το ήμισυ της δουλειάς. Τίποτα δεν θα ήταν εφικτό χωρίς τη συνεργασία και την τεχνογνωσία του Γιώργου Σμπόνια aka «Digger» που είναι υπεύθυνος για όλο το τεχνικό κομμάτι και που αγκάλιασε το πρότζεκτ από την πρώτη στιγμή δίνοντας λύσεις σε κάθε πρόβλημα. Έχουμε ένα παρελθόν οι δύο μας στη δημιουργία παρόμοιων ηχογραφήσεων που πηγαίνει πίσω δύο δεκαετίες. Ήδη από τα δεκαεπτά μας, πρωτοετείς φοιτητές στο Τ.Ε.Ι Τεχνολογίας Ήχου και Μουσικών Οργάνων, είχαμε ξεκινήσει να πειραματιζόμαστε με ηχογραφήσεις και τη δημιουργία παρωδιών. Είχε γέλιο όλο αυτό και δέσαμε.
Τώρα, όσον αφορά το concept του «Είναι αυτό Τέχνη;» είναι κάτι σχετικά απλό. Πώς μπορούμε να μιλήσουμε για τέχνη, χωρίς να βλέπουμε τέχνη.
Και το στήσιμο της εκπομπής πιστεύω ότι σου δίνει αυτήν τη δυνατότητα.
Ο ήχος έχει μια απίστευτη ελευθερία. Σε αφήνει να δημιουργείς τις δικές σου εικόνες. Έχει μια απίστευτη δύναμη όλο αυτό. Δεν σε καθηλώνει όπως η κινούμενη εικόνα. Από παθητικό θεατή σε μετατρέπει σε ενεργό ακροατή.
Δ. Χ.: Έτσι φαίνεται και καλύτερα ότι αυτό που λέμε τέχνη είναι κάτι που συμβαίνει μέσα στο μυαλό μας.
Α. Σ.: Ακριβώς. Μιλώντας για τέχνη χωρίς να βλέπουμε τέχνη αποδεικνύεται πόσο εγκεφαλική δραστηριότητα είναι τελικά η τέχνη.
Δ. Χ.: Ναι, αλλά ακούγοντας την εκπομπή καταλαβαίνω ότι πέρα από αυτό, έχει και πολλά ακόμα να δώσει. Όπως για παράδειγμα τη σκηνοθεσία και το σενάριο του κάθε επεισοδίου. Φτιάχνεις κάθε φορά μια ιστορία. Άλλες φορές βασισμένη σε κάποια καλλιτεχνική βιογραφία, άλλες σε ιστορικά συμβάντα κτλ.
Α. Σ.: Αυτό είναι μια καθαρά προσωπική επιλογή στο πλαίσιο του πώς μπορώ να κάνω πιο ελκυστικό και κατανοητό το περιεχόμενο. Να βρω και να πειραματιστώ με διαφορετικούς αφηγηματικούς τρόπους. Οι άνθρωποι λέμε ιστορίες, είμαστε αφηγηματικό είδος, storytellers, έτσι μας κατανοούμε. Το να αραδιάζεις ημερομηνίες και θεωρητικές αναλύσεις μπορεί να γίνει από κουραστικό μέχρι διδακτικό.
Το να λες μια ιστορία, όμως, είναι μια άλλη τάξη πραγμάτων.
Επίσης, όταν κάνω έρευνα για το κάθε επεισόδιο, με συναρπάζει η ιδέα του να χωθώ μέσα στα βιβλία και να βρω το απρόοπτο, το ανέκδοτο, ακόμη και το κουτσομπολιό επάνω στα οποία μπορώ να χτίσω το σενάριό μου μπλέκοντας τέχνη, φιλοσοφία, μουσική, ηχητικό design κτλ.
Ο Χαράρι υποστηρίζει ότι η γλώσσα μας εξελίχθηκε ως μέσο για το κουτσομπολιό. Είναι, δηλαδή, υπεύθυνο για την εξέλιξη του είδους μας. Και η τέχνη έχει μπόλικες δόσεις από αυτό…
Δ. Χ.: Γίνεται πιο άμεσο και πιο ανθρώπινο έτσι;
Α. Σ.: Πίσω από κάθε θεωρία της τέχνης υπάρχουν άνθρωποι με αντιφάσεις, αδυναμίες, ίντριγκες και συγκρούσεις που τη δημιούργησαν. Αυτά με ενδιαφέρουν εξίσου πολύ όσο και η θεωρία. Κοιτάω σε κάθε επεισόδιο να βάζω ισόποσες δόσεις.
Δ. Χ.: Για το Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης τι ακριβώς ετοίμασες και πότε θα παρουσιαστεί;
Α. Σ.: Από τις 10 έως τις 20 Μαρτίου θα κυκλοφορήσει το 10ο επεισόδιο αρχικά αποκλειστικά από τη σελίδα του Φεστιβάλ. Το επεισόδιο ονομάζεται «Στο Μεσοδιάστημα» και αφηγείται μια απρόσμενη συνάντηση ενός καλλιτέχνη με μια φιγούρα από το μέλλον. Θέτει ερωτήματα επάνω στο πώς μπορεί να φαίνεται η τέχνη και ο ψηφιακός μας κόσμος μέσα από έναν αρχαιολογικό φακό. Πώς μπορεί να μοιάζει ο πολιτισμός του μέλλοντος; Ποιες οι κατεύθυνσης, αλλά και ποιες οι αγωνίες του;
Λίγο sci-fi, λίγο φιλοσοφία, λίγο απ’ όλα…
Δ.Χ.: Αναμένουμε να το ακούσουμε. Πέρα από τα podcast, τι ακολουθεί; Έμαθα ότι μετά την καλοκαιρινή σου έκθεση στο Άμστερνταμ ετοιμάζεσαι να ξαναπάς.
Α.Σ.: Θα συμμετάσχω με την Galerie Bart στο KunstRAI Art Fair 13 με 18 Απριλίου και για ένα διάστημα θα βρίσκομαι στην Ολλανδία. Αλλά θα πηγαινοέρχομαι, γιατί αναμένουμε να έρθει και η έκθεση «21!» στην οποία συμμετέχω από την Κρήτη στην Αθήνα την άνοιξη, που επιμελήθηκε η Ελένη Κούκου με τον Θεόφιλο Τραμπούλη και έχει εξαιρετικό ενδιαφέρον.
Δ. Χ.: Η άνοιξη σε βρίσκει με πολλές υποχρεώσεις δηλαδή. Εύχομαι ό, τι καλύτερο!
Link επεισοδίου στο 24 Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης: https://www.filmfestival.gr/el/podcasts/out-of-competition-podcast
Βρείτε και ακολουθήστε την εκπομπή «Είναι αυτό Τέχνη;» σε όλες τις πλατφόρμες που υποστηρίζουν podcast:
➡️ S͟P͟O͟T͟I͟F͟Y͟: https://open.spotify.com/show/7CEBpdYkcy4sbnbUVeaHu1
➡️ A͟P͟PL͟E͟ P͟O͟D͟C͟A͟S͟T͟S͟: https://podcasts.apple.com/gr/podcast/%CE%B5%CE%AF%CE%BD%CE%B1%CE%B9-%CE%B1%CF%85%CF%84%CF%8C-%CF%84%CE%AD%CF%87%CE%BD%CE%B7/id1589684862
➡️ G͟O͟O͟G͟L͟E͟ P͟O͟D͟C͟A͟S͟T͟S͟: https://podcasts.google.com/feed/aHR0cDovL3d3dy5hZG9uaXNzdG9hbnR6aWtpcy5jb20vcG9kY2FzdD9mb3JtYXQ9cnNz?ep=14
