Λαμπερό Άστρο
Λαμπερό άστρο, θα ’θελα να ’μουν σαν εσένα, ασάλευτος–
Όχι σε αίγλη μοναξιάς να κρέμομαι ψηλά τη νύχτα
Και να κοιτώ, με βλέφαρα πάντα ανοιχτά,
Σαν καρτερικός, ακοίμητος Ερημίτης της φύσης
Λαμπερό Άστρο – JOHN KEATS
ΑΛΙΚΗ ΠΑΛΑΣΚΑ // MOVING WATERS //
11 Απριλίου – 18 Μαΐου 2019
Έκφραση Γιάννα Γραμματοπούλου, Βαλαωρίτου 9α, Αθήνα
Ο τίτλος της έκθεσης προέρχεται από το ποίημα του John Keats, Bright star.
Σε δύο πράξεις, πριν και μετά.
1.Το επίτευγμα στην συγκεκριμένη έκθεση της Αλίκης Παλάσκα, είναι η ανθρώπινη παρουσία και η κίνηση της , στην απουσία αυτής. Μπήκα σε ένα χώρο όπου στα μάτια μου διαδραματιζόταν ένα χορόδραμα ή ένα κείμενο με έκδηλη την σωματικότητα, στην απουσία αυτής.
Θα εστιάσω στην τοποθέτηση των έργων. Πίνακες και γλυπτά διαμορφώνουν πράξεις ενός έργου. Σε αυτήν την εγκατάσταση, αν δούμε τα έργα ως ένα έργο, έχουμε χαραγμένες τις διαδρομές με ανεπαίσθητο ή δυναμικό τρόπο, με αραιή μπογιά ή με μέταλλο. Παύσεις, αναπνοές και πάλι διαδρομές όπου συντελούνται ξεκάθαρα απεικονιστικά συμβάντα. Πράξεις ενός συγγραφικού ή θεατρικού κειμένου, γράφονται στο μετά.
Το έργο της είναι ΕΚΕΙ ενώ το πραγματικό της έργο είναι το μετά ή το πριν. Με εντυπωσίασε αυτή η δυναμική. Το αληθινό έργο να υπάρχει πριν και μετά από το τώρα, το εμφανές. Το τώρα της να είναι η καταγραφή των συμβάντων ή το σχεδίασμα του μετά.
Αυτή λοιπόν η εξαιρετική δυνατότητα ενός έργου, να υφίσταται δηλαδή χοροχρονικά σε δύο επίπεδα, το πριν και το μετά, είναι θεωρώ ένα σοβαρό σημείο που πρέπει να σταθούμε.
Το έργο θα’πρεπε να μείνει στο μυστήριο του, αλλά έχω την ανάγκη να μπω μέσα και να το δω με τα δικά μου μάτια, εντελώς υποκειμενικά, όπως γίνεται κάθε φορά, σε κάθε έργο εικαστικό, συγγραφικό, μουσικό, θεατρικό, κινηματογραφικό, προσωπικό. Όταν αυτό ταιριάξει με το όραμα του καλλιτέχνη, είναι μια νίκη, δική μου, γιατί κατάλαβα, του έργου γιατί επικοινώνησε.
Λαμπερό Άστρο [ οι διαδρομές της, καταγράφω τις κινήσεις της, μέσα από το ποιήμα του John Keats: ασάλευτος, να κρέμομαι ψηλά, βλέφαρα πάντα ανοιχτά, Τ’ ανήσυχα νερά, Ή να παρατηρώ, μα πάντα ασάλευτος, πάντα αμετάβλητος, Γερμένος, Να νιώθω, μέσα σ’ ανησυχία γλυκιά, Πάντα, Κι έτσι να ζω ατέρμονα— ή αλλιώς νεκρός, να σβήσω.]
Λαμπερό άστρο, θα ’θελα να ’μουν σαν εσένα, ασάλευτος–
Όχι σε αίγλη μοναξιάς να κρέμομαι ψηλά τη νύχτα
Και να κοιτώ, με βλέφαρα πάντα ανοιχτά,
Σαν καρτερικός, ακοίμητος Ερημίτης της φύσης,
Τ’ ανήσυχα νερά, καθώς τελούν το ιερατικό τους έργο
Πλένοντας κι εξαγνίζοντας τ’ ανθρώπινα ακρογιάλια,
Ή να παρατηρώ το φρέσκο χιόνι: μάσκα απαλή
Που έχει σκεπάσει τα βουνά και τους χερσότοπους–
Όχι– μα πάντα ασάλευτος, πάντα αμετάβλητος,
Γερμένος στης ωραίας αγάπης μου τ’ άγουρο στήθος,
Να νιώθω αιώνια την απαλή του κίνηση,
Αιώνια ξάγρυπνος μέσα σ’ ανησυχία γλυκιά,
Πάντα, πάντα ν’ ακούω την τρυφερή ανάσα της,
Κι έτσι να ζω ατέρμονα— ή αλλιώς νεκρός, να σβήσω.
[Kαι όταν οι ευθείες καμπυλώσουν: εύκολα σαν διαδρομή, με το πινέλο στον καμβά, ή δύσκολα, λυγίζοντας το μέταλλο εκείνη φτιάχνει άστρα και σύμπαντα, σαν μια μελέτη αρχιτεκτονικής για να καλοδεχτεί τον μικρό της πρίγκιπα που ψάχνει το Άστρο του, την αλεπού που είναι σκύλος και το λουλούδι που έχει αντικατασταθεί με μπαλάκι του τένις, κοσμολογικές επεκτάσεις των σχέσεων, ανάμεσα σε καθημερινότητα και όνειρο.]
Αργότερα διαβάζω το δελτίο τύπου και επιβεβαιώνω αυτό που είδα :
«Σχεδιάζω στον χώρο, ακολουθώντας την κίνηση του νερού. Μ’ αυτόν τον τρόπο δημιουργώ νέα τοπία. Η αίσθηση είναι ίδια μ’ αυτή που έχει κάποιος όταν κατά τη διάρκεια περιήγησης σταματάει απότομα γιατί συναντάει μία διάβαση ή την όχθη ενός ποταμού. Τότε διακόπτεται η κίνηση και ο χρόνος ξαφνικά αποκτά βάρος.»
- Η καλλιτέχνιδα μου στέλνει τις σημειώσεις της, για να διαβάσω το έργο ξανά, με τα δικά της μάτια αυτή την φορά, αφού έχω καταγράψει την εμπειρία μου, της το ζητώ έτσι να γίνει, για να δω αν είδα-ένιωσα αυτό που σκέφτηκε. Αντιγράφω λοιπόν από τις σημειώσεις της, παραθέτω φράσεις κλειδιά:
«MOVING WATERS [1]
Το έργο Moving Waters σχετίζεται με τη κίνηση και χρησιμοποίησα σαν εκφραστικό μέσο τη γραμμή…Γλυπτικές μεταλλικές κατασκευές με ακρυλικά αντίγραφα από χαρακτηριστικά αντικείμενα -αποσπασματικές μνήμες από μία περιπλάνηση κατά τη διάρκεια της οποίας το πραγματικό συγχέεται με το φανταστικό… KINHΣΗ /ΣΩΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ[2]… Ανάμεσα στα 1840-1930 ο Delsart δημιούργησε ένα σύστημα όπου συνέδεσε τη χειρονομία με την έκφραση και την έκφραση με τη ψυχή… Αργότερα ο μαθητής του SteeleMcKaye όταν επέστρεψε στις Ηνωμένες Πολιτείες δημιούργησε θεατρικά έργα στα οποία η ροή από ηχητικά κύματα ήταν ζωτικής σημασίας και οι διάλογοι σχεδόν τυχαίοι. Οι Αρμονικές του Ασκήσεις συνδέονταν με μία ροϊκή κίνηση του σώματος…Η Αρχιτεκτονική του τοπίου προσεγγίζεται σήμερα με μεθόδους που απομακρύνονται από τα στερεότυπα του πράσινου, του ωραίου και του γαλήνιου.»
(Την ευχαριστώ την Αλίκη για εκείνο το πρωινό Σαββάτου που μου χάρισε μια βόλτα στον κόσμο των θαυμάτων της.)
[1] John Keats poem ‘Bright star! ‘
[2] Incorporations, Hillel Swartz : The New Kinaesthetic of the Twentieth Century