(γράφει η Μαρία Καραχρήστου)
Γιατί ανάμεσα στους εξαίρετους και πράγματι θεϊκούς θεσμούς που η Αθήνα σας έχει γεννήσει και φέρει στην ανθρωπότητα, καμία, κατά τη γνώμη μου, δεν είναι καλύτερη από αυτά τα Μυστήρια. Γιατί μέσω αυτών αποβάλαμε το βάρβαρο και άγριο τρόπο ζωής και μορφωθήκαμε και εκπολιτιστήκαμε. Και «μύησις» καθώς αποκαλείται, πράγματι μάθαμε τις απαρχές της ζωής και αποκτήσαμε τη δύναμη όχι μόνο να ζούμε ευτυχισμένοι, αλλά και να πεθαίνουμε με μια καλύτερη ελπίδα.
— Κικέρων, Περί νόμων, Βιβλίο Β΄, 36
Βράδυ Κυριακής στην Ελευσίνα* η μύηση στο έργο του Ανδρέα Λόλη ξεκινά με μια εγκάρδια αγκαλιά, από αυτές τις παρηγορητικές που λειτουργούν σαν φάρμακο σαν γιατρικό, σαν ξόρκι μυστηριακό, το εγκάρδιο Καλώς Όρισες. Έχω πολύ καιρό να τον δω, κοινός μας τόπος συνάντησης, εδώ και πολλά χρόνια, ένα αγαπημένο μυθικό πρόσωπο, πλάσμα μιας άλλης εποχής, μυστηριακό, που κατοικεί πάντα ανάμεσα στο παρόν και το μέλλον. Ο Ανδρέας Λόλης αγαπά με σθένος και πράξεις, με πόνο και ψυχή. Η πίστη στον άνθρωπο και στις ιδέες, στον κόπο και στον αγώνα του, ακτινοβολεί και μεταγγίζεται στο έργο του, που μιλά για τον ανθρώπινο μόχθο, πόνο και έγνοια. Συζητάμε περιδιαβαίνοντας στα έργα, τον ρωτώ πόσο χρόνο για τόσα έργα, μου απαντά πως δουλεύει εξαντλητικά μέρες και μήνες, χωρίς να καταλαβαίνει πως ο χρόνος περνά, συνεπαρμένος από το υλικό, το μάρμαρο, εγκαθιδρύοντας μια σχέση, μια πάλη, μια καθημερινή συνομιλία, ατέρμονη και πληθωρική, για να αναδείξει το αντικείμενο το πιο εύθραυστο ασήμαντο και ταπεινό (κούτες, γάντια και χαρτόνια, φελιζόλ και μια καρέκλα, χαλάσματα, ξύλα, ένα κομμάτι λαμαρίνας, ένα πουκάμισο του εργάτη κρεμασμένο) με στιβαρό και μνημειακό μάρμαρο. Με συνοδεύει στον χώρο «πίσω από το θέατρο»* και με μυεί βήμα – βήμα στην διαδρομή του έργου του.
«Ο χώρος αυτός λειτουργεί σαν ενεργειακό πεδίο, σε υποδέχεται ή σε καταπίνει» μου εξηγεί, οπότε «έπρεπε να σεβαστώ τον χώρο και να φτιάξω έργα που συνομιλούν με τον ιερό – μυστηριακό αυτόν Τόπο». Αυτό είναι ένα από τα χαρακτηριστικά του Ανδρέα Λόλη. Παρατηρεί τον χώρο, τον σέβεται και κατοικεί με έγνοια δίπλα του. Δημιούργησε μια «ανασκαφή», φτιάχνοντας ο ίδιος τις διαδρομές, ποτίζοντας καθημερινά τα χόρτα να φυτρώσουν, ώστε να γίνουν εμφανείς οι διάδρομοι που σε οδηγούν σαν χάρτη στα ευρήματα. Και τα ευρήματα στην περίπτωση του είναι τα υλικά με τα οποία γίνεται η ανασκαφή. Τα απομεινάρια του ιδρώτα των ανθρώπων που δούλεψαν σ’ αυτή, τα θραύσματα του σημαντικού, φαινομενικά ασήμαντου. Αν κάποιος δεν γνωρίζει, έργα δεν βλέπει, πρέπει να πας κοντά, για να αντιληφθείς πως δεν είναι πραγματικά αλλά από μάρμαρο. Θες να τα ακουμπήσεις για να βεβαιωθείς.
Μια ωδή στον άνθρωπο και τον μόχθο, μια συγκινητική καταγραφή της δύσκολης και δύστροπης μοίρας και εξύψωση του σημαντικού και ταπεινού σε έργο. «Θέλω το έργο, μου λέει, να ακουμπά όλους τους πολιτισμούς γι’ αυτό το μάρμαρο είναι διαφορετικό σε κάθε έργο. Μου παραθέτει τα μέρη εξόρυξης, θα τα ξεχάσω του απαντώ, δεν έχει σημασία με καθησυχάζει, κράτα το σημαντικό, πως το έργο φτιάχνεται από πολλούς πολιτισμούς μαζί, είναι συλλογικό, αυτή είναι η δύναμη του. Κάθε κομμάτι μάρμαρο, έχει λοιπόν τη δική του υφή και χαρακτηριστικά, ανάλογα με το μέρος προέλευσης του και εγώ το ακολουθώ για να μην σπάσουν τα νεύρα, με προσοχή, να μην θρυμματιστεί, εκείνο με καθοδηγεί για να φτιάξω το έργο.»
Ένα tip για όποιον πάει στην έκθεση, είναι να ανέβει στην κορυφή του θεάτρου να δει τα έργα από ψηλά. Αυτό λειτουργεί σε όλους τους τομείς, από απόσταση, παρατηρείς, έχεις την συνολική εικόνα, από κοντά νιώθεις, αφουγκράζεσαι.
Ευχαριστώ από καρδιάς τον Ανδρέα Λόλη για την υπέροχη ξενάγηση.
Ήταν ένα μαγικό βράδυ.
(φωτο. Μαρία Καραχρήστου)
*ΑΝΔΡΕΑΣ ΛΟΛΗΣ
Η γλυπτική εγκατάσταση του Ανδρέα Λόλη με τίτλο «Πίσω από το θέατρο», παρουσιάζεται από τον οργανισμό Ελευσίνα Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης, σε συνεργασία με τα Αισχύλεια στο Παλαιό Ελαιουργείο, στην Ελευσίνα, από τις 23 Αυγούστου έως 21 Οκτωβρίου 2021.
Επιμέλεια: Xριστόφορος Μαρίνος και συνεργάτης επιμελητής Μιχαήλ Μαρμαρινός, καλλιτεχνικός διευθυντής του οργανισμού Ελευσίνα Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης.
