Η έκθεση του αυτή, παραμένει παρούσα σε όποιον την είδε κάθε στιγμή, γιατί αφορά τον χρόνο και το σώμα, σε τυλίγει σε κυκλώνει σαν ένα σκέπασμα, σαν ουρανό με ομίχλη και θάλασσα που τρεμοσβήνει η αντάρα σε ασημί κύματα. Η δουλειά του Δημήτρη Εφέογλου είναι καθηλωτική στην αύρα που αποδίδει, δημιουργεί ατμόσφαιρες και ενεργοποιεί τις αισθήσεις, μέσα από την αδιάκοπη ρυθμική χειρονακτικότητα, δημιουργεί οπές σαν στιγμές, σαν αναπνοές, μεταφέροντας μας σε μια εμπειρία σώματος και μυαλού, υφής και αφής, μέρας και νύχτας, λέξης και σιωπής.
Παράλληλα με την έκθεση, για την έκθεση, με έμπνευση την έκθεση, λειτουργεί και αυτόνομα ένα κείμενο μαγικό, μαγευτικό του Αποστόλη Αρτινού, με τίτλο «Η εναργής χειρονομία» μεταφέροντας μας, με δεξιοτεχνική ποιητική απόδοση το όραμα του καλλιτέχνη.
Ήθελα να του μιλήσω, να τον ρωτήσω για αυτήν την δουλειά, το πώς και το γιατί. Οι απαντήσεις του λυτρωτικές και σπαραχτικά αληθινές. Τον ευχαριστώ.
Μαρία Καραχρήστου: Πως διαλέγεις τα υλικά σου, με ποιες αφορμές?
Δημήτρης Εφέoγλου: Χρησιμοποιώ υλικά προκειμένου να διαμορφώσω μια πρακτική που εντάσσεται σε ένα είδος ζωγραφικής και μαλακής γλυπτικής με όρους εγκατάστασης. Χαρτί, υφάσματα, μολύβια, λάδια, ακρυλικά καθώς επίσης αιχμηρά γλυπτικά βελόνια. Μέσα από τα υλικά και την χειρωναξία αναπτύσσεται η συνύφανση ζωγραφικών και γλυπτικών μεθόδων σε μια επιφάνεια, με σκοπό οι οπτικές και απτικές πληροφορίες του έργου να αποτελούν ταυτόχρονη αντίληψη αισθητηριακών ερεθισμάτων.
ΜΚ Η διαδικασία της πράξης που μοιάζει με τελετουργία με προσευχή πως προέκυψε στην ζωή σου?
ΔΕ Δεν ξέρω αν μοιάζει με ένα είδος τελετουργίας, σαν μια προσευχή. Είναι περίπλοκες λέξεις για μένα και με κάνουν να εξηγώ την διαδικασία της πράξης με λογικούς όρους. Για να επιτευχθούν η διάτρηση ή το σκάψιμο της επιφάνειας του χαρτιού, για παράδειγμα στην πρακτική μου, χρειάζεται μια μικρή επαναληπτική κίνηση με το χέρι. Είναι μια μέθοδος που συγκεντρώνει μέσα στο υλικό σώμα παλμό. Στην δική μου αντίληψη μια τελετουργία απαιτεί χρόνο. Μια κατάσταση που βιώνεται συνειδητά με έντονο τρόπο, ενώ ο τελετουργικός χρόνος διευρύνεται εσωτερικά. Καμιά φορά χρειάζεται αρκετός χρόνος για να ολοκληρώσω κάτι. Έχω νιώσει πως όταν δουλεύω δεν είμαι υποχρεωμένος να κάνω τίποτα άλλο μέσα στην ημέρα. Αυτή η ψευδαίσθηση. Μόνο το παρόν. Η στιγμή της εργασίας που μοιάζει να είναι ατελείωτη. Η κατάσταση τελετουργίας, υποθέτω, συμβαίνει σε πολλούς δημιουργούς που αγαπώ. Εάν βιώνει κανείς μια ιδιαίτερη στιγμή την ώρα της πράξης οι υπόλοιποι μπορούμε να το δούμε στο αποτέλεσμα του έργου. Γιατί το βλέμμα δεν παρατηρεί μόνο, αλλά αρχίζει να αισθάνεται. Συνταυτιζόμαστε.
MK Γιατί διάλεξες αυτά τα χρώματα, σχήματα σχέδια? Τι συμβολίζουν. Μιλώ για την συγκεκριμένη έκθεση. Το ασημί? Τι συμβολίζει.
ΔΕ Η συγκεκριμένη έκθεση είχε τον τίτλο «As I Came Through the Desert Thus It Was». Στίχος που χρησιμοποιεί ο ποιητής James Thomson (1834 – 1882) στην αρχή κάθε παραγράφου του ποιήματος «The City of Dreadful Night» (δημοσιεύτηκε το 1874). Στο ποίημα εκφράζεται μια συμβολική περιπατητική. Μέσα από την περιπλάνηση του συγγραφέα εκφράζονται συναισθήματα αρνητικά, απελπιστικά. Πριν φθάσει στην ίδια την πόλη της «φρικτής νύχτας», διασχίζει ένα απέραντο μαύρο ξερότοπο. Γύρω από την πόλη εκτείνεται το ποτάμι των Αυτοκτονιών. Ένα περιβάλλον βρόμικο, βυθισμένο στην σκιά και στην μελαγχολία.
Όταν δούλευα για την έκθεση έτυχε να διαβάσω το ποίημα. Έτσι κατέληξα στον τίτλο, καθώς τα έργα αποτελούν θέαση τοπίων μιας φαντασιακής διαδρομής. Περιβάλλοντα ακαθόριστα, πνιγμένα μέσα στο χρώμα τους. Συγκεκριμένα στη σειρά «One Last Look» υπάρχει το βαθύ μπλε στο πάνω τμήμα του έργου, το ασημί στο κάτω τμήμα και μαύρες γραφές που καλύπτουν σχεδόν ολόκληρη την επιφάνεια. Με αυτά τα τρία βασικά στοιχεία αρχίζω να φτιάχνω τις «εικόνες» συνιστώντας μια εκφορά σε ένα πεδίο αφαίρεσης. Μια οπτική μετακίνηση σε ένα αχαρτογράφητο τόπο. Το ασημί είναι ψυχρό χρώμα. Απόκοσμο. Στο σύνολο των έργων της έκθεσης το ασημί και το αλουμίνιο αποτελούν ένα κενό χώρο. Οι μαύρες νευρωτικές χειρονομίες γράφουν πάνω σε αυτό το κενό. Από έργο σε έργο η εικόνα μεταβάλλεται. Είναι ρευστή. Αναδιαμορφώνεται. Στη σειρά «Low – lying region» η ταινία αλουμινίου καταλαμβάνει ολοκληρωτικά την επιφάνεια. Εδώ υπάρχει η διαδικασία περάσματος σε ένα πεδίο ολοκληρωτικό και αμετάβλητο, διατηρώντας ωστόσο μια αίσθηση ρευστότητας με τον ελεύθερο τρόπο στησίματος. Όλα τα έργα της έκθεσης μεγάλων και μικρών διατάσεων διαμορφώνουν ένα ψυχογραφικό τρόπο δουλειάς. Από το ένστικτο και την ιδιοσυγκρασία.
ΜΚ Ακούς μουσική όταν δουλεύεις? Αν ναι ποιο κομμάτι έπαιζε συχνά?
ΔΕ Ακούω πολύ μουσική γενικώς. Κυρίως μουσική χωρίς στίχους. Ο στίχος είναι ένα είδος παράστασης. Συγκεκριμένος και κατευθυντικός. Μπορεί ωστόσο ένας στίχος να υπαινίσσεται μια κατάσταση. Να είναι αινιγματικός. Αφαιρετικός. Τέτοια κομμάτια τα λατρεύω. Αν επιλέξω να ακούσω μουσική την ώρα της εργασίας, προτιμώ καλλιτέχνες που δουλεύουν αποκλειστικά με ήχο. Συνθέσεις που δημιουργούν μια αίσθηση χώρου. Ηχητικά περιβάλλοντα που να μπορώ νοητά να περικλείομαι μέσα τους. Σκέφτομαι το Xerrox Vol. 2 του Alva Noto και συγκεκριμένα το κομμάτι Xerrox Tek Part 1. Αυτός ο φοβερός υπόηχος.
ΜΚ Γράφεις, μιλάς, τι είναι η επανάληψη για σένα?
ΔΕ Η ελαχιστοποίηση μιας χειρονομίας που πραγματοποιείται ατελείωτα συμπυκνώνοντας ένταση μέσα σε ένα έργο. Μια ποσότητα κίνησης που δε βρίσκει τέλος. Στην περίπτωση μου η συγκέντρωση των ίδιων κινήσεων του χεριού κατά την επαφή με το υλικό μέσο προκαλεί μία αλλαγή στην πρωταρχική συνθήκη της υλικότητας. Στην παραγωγή της διαφοράς. Πάντα σκέφτομαι Αμερικανούς μινιμαλιστές μουσικούς που εμφανίστηκαν την δεκαετία του 1960 και εφάρμοσαν την επανάληψη συστηματικά στη δουλειά τους. Ενδεικτικά αναφέρω τον Steve Reich, Philip Glass, Terry Riley. Στα επόμενα χρόνια ο Arvo Pärt με τις θρησκευτικές, δραματικές συνθέσεις. Tα πειραματικά φιλμ της Lis Rhodes εώς την ambient, την techno, τον Aphex Twin. Οι επιρροές για την επανάληψη εκφράζονται συχνά μέσα από συνθέτες της μουσικής και απο καλλιτέχνες με εντελώς διαφορετική πρακτική.
ΜΚ Δώσε μου ένα καταφύγιο σου και μια απειλή.
ΔΕ Το καταφύγιο είναι το σπίτι. «Το πρώτο μας σύμπαν» σύμφωνα με τον Bachelard. Ένα περιβάλλον σιωπής. Είναι πολύ σημαντικός ο χώρος του σπιτιού γιατί εκεί αποσύρομαι. Ακόμη και αν δεν είναι διαμορφωμένος σύμφωνα με μια αρχιτεκτονική της επιθυμίας. Ωστόσο κάποια χαρακτηριστικά έρχονται σε άμεση σχέση με την ιδέα του καταφυγίου. Όπως για παράδειγμα η ατμοσφαιρική αίσθηση του χώρου μέσω του φυσικού και τεχνητού φωτός, καθώς πλάθει εσωτερικά την ιδέα της φωλιάς και της απομόνωσης. Από την άλλη, μορφές ενδεχόμενης βίας στον ιδιωτικό ή δημόσιο χώρο αποτελούν απειλή. Να καταπατάται η ελευθέρια, ο τρόπος που ζω και σκέφτομαι από κατασταλτικές συμπεριφορές.
________
Ο Δημήτρης Εφέογλου (γεν. 1986) σπούδασε στο Τμήμα Εικαστικών και Εφαρμοσμένων Τεχνών της Σχολής Καλών Τεχνών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Είναι απόφοιτος του Μεταπτυχιακού Εικαστικών Τεχνών της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών της Αθήνας. Έχει πραγματοποιήσει τρεις ατομικές εκθέσεις, στην γκαλερί Λόλα Νικολάου με τον τίτλο «Latitudes» σε διπλή ατομική έκθεση με τον Δημήτρη Αμελαδιώτη (2019), στη γκαλερί Ζουμπουλάκη με τίτλο «SUBSTRATUM» στη διπλή ατομική έκθεση με τη Δέσποινα Φλέσσα (2016) και στη γκαλερί Λόλα Νικολάου με τον τίτλο «Fascimile» (2016). Η δουλειά του έχει συμπεριληφθεί σε ομαδικές εκθέσεις όπως: «Poisons» σε επιμέλεια Αποστόλη Αρτινού, The Symptom 10, Άμφισσα (2019), «CARITAS ROMANA-15 πράξεις αφοσίωσης» Κέντρο Σύγχρονης Τέχνης, αποθήκη Β1-Λιμάνι Θεσσαλονίκης, σε επιμέλεια Ορέστη Ανδρεαδάκη (2018), «Η υλικότητα του ζωγραφικού συμβάντος», Κέντρο Τεχνών Δήμου Αθηναίων σε επιμέλεια Ντένη Ζαχαρόπουλου (2018), «Περί Θανάτου και Άλλων Δαιμονίων», γκαλερί CAN Christina Androulidaki Αθηνα (2018) «Ταυτοποιώντας την απώλεια» The Symptom 07, Πρώην Νοσοκομείο Άμφισσας, σε επιμέλεια Νίκης Παπασπύρου-Κώστα Χριστόπουλου (2016), «Agora & Gabe-Gespenster der Gastfreundschaft» σε επιμέλεια Σοφίας Παντελιάδου, Daniela Chailtsl, Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης Θεσσαλονίκη, (2014) «Disorder» (WEYA), Lakeside Arts Center, σε επιμέλεια Marco Trulli, Claudio Zecchi, Νότιγχαμ (2012).
Το site του καλλιτέχνη https://www.dimitrisefeoglou.com/
https://www.zoumboulakis.gr/exhibitions/as-i-came-through-the-desert-thus-it-was/
H έκθεση του Δημήτρη Εφέογλου «As I Came Through the Desert Thus It Was» στην Γκαλερί Ζουμπουλάκη, σε επιμέλεια Αποστόλη Αρτινού, είχε διάρκεια 16 Σεπτεμβρίου – 9 Οκτωβρίου 2021.
