Μαρία Ξυπολοπούλου: Ένα σημαντικό μέρος της δουλειάς σου διέπεται από προβληματισμούς που συνδέονται με την μνήμη και τα σημάδια του χρόνου. Από πού προκύπτουν συνήθως τα θέματα που σε απασχολούν στα έργα σου;
Elodie Wysocki: Η δουλειά μου συνδέεται στενά με την καθημερινότητά μου. Λατρεύω τις ιστορίες, διαβάζω συχνά και διαφορετικά είδη. Συνηθίζω να ακούω επίσης ραδιόφωνο και είμαι συνδρομήτρια σε πολλά ηλεκτρονικά podcasts που μου επιτρέπουν να έχω πρόσβαση σε διάφορες διαλέξεις και συζητήσεις. Πιο συγκεκριμένα, ξεχωρίζω τις εκλαϊκευμένες συζητήσεις που αφορούν διάφορα επιστημονικά πεδία όπως τη φυσική, την αστροφυσική, την αρχαιολογία, την εθνολογίας ή την φιλοσοφία των επιστημών κλπ. Θαυμάζω τους Jean Claude Ameisen, Etienne Klein και Yves Coppens. Αυτό το ενδιαφέρον για τις διηγήσεις τροφοδοτεί διαρκώς τη δουλειά μου. Πολλές φορές, ξεκινάω μια σειρά έργων με αφορμή κάτι που διάβασα, άκουσα ή είδα: μια φράση, μια λέξη, μια είδηση ή μια εικόνα μπορούν να αποτελέσουν το έναυσμα για μια νέα σειρά. Όσον αφορά τους θεματικούς άξονες γύρω από τους οποίους κινείται η δουλειά, ενδιαφέρομαι για τον άνθρωπο ως οντότητα και στέκομαι μακριά από τα κανονιστικά χάσματα ανάμεσα στο ανθρώπινο και το ζωώδες, το ζωντανό από το νεκρό, το θηλυκό και το αρσενικό. Ο χρόνος λειτουργεί περισσότερο ως ένα συνθετικό στοιχείο της δουλειάς μου παρά ως ένας γραμμικός άξονας. Εμφανίζεται ως στοιχείο σε δύο επίπεδα : πρώτον στη διαδικασία της δημιουργίας των έργων καθώς δουλεύω με επαναλήψεις ( την επανάληψη είτε μιας χειρονομίας είτε ενός συνόλου κινήσεων) που εξυπηρετούν την ανάπτυξη της εικαστικής μου έρευνας σε σειρές και δεύτερον στην θεματική δομή των εικαστικών προτάσεών μου καθώς το παρελθόν λειτουργεί καταλυτικά στην ανάδυση ιδεών και σημείων που εντάσσω στη συνεχεία στα έργα.
Memento Mori 2011 cire, dim.variables, Collaboration Musée d’Histoire Naturelle de Lille
ΜΞ: Η ανακάλυψη ( εύρεση) αποτελεί σημείο – κλειδί τόσο στην αρχαιολογική – επιστημονική έρευνα όσο και στην καλλιτεχνική. Ποια πιστεύεις ότι είναι τα όρια μεταξύ αυτών των δύο πρισμάτων (επιστημονικό – καλλιτεχνικό) μέσα από τα οποία βλέπουμε τον κόσμο και τι μπορεί να προσφέρει η τέχνη στην ιστορική και αρχαιολογική σκέψη;
EW: Δεν γνωρίζω εάν υπάρχουν πράγματι όρια μεταξύ των δύο. Από την καλλιτεχνική πλευρά – η οποία αφορά την δική μου περίπτωση – η έρευνά δεν στοχεύει σε καμία περίπτωση να διατυπώσει μια καθολική Αλήθεια. Από την άλλη, η επιστημονική έρευνα και πιο συγκεκριμένα η αρχαιολογική φιλοδοξεί να ανακαλύψει και να φέρει στην επιφάνεια μια ιστορία που ανήκει πλέον στο παρελθόν. Μια ιστορία που ενώ αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι μας βρίσκεται ωστόσο τόσο μακριά χρονικά από εμάς που μοιάζει απολύτως αδιανόητη.
Η φαντασία είναι τόσο δραστήρια σε αυτή την έρευνα όσο και στο καλλιτεχνικό κομμάτι. Εάν η τέχνη μπλέκεται με πολλές άλλους τομείς εδώ και αιώνες, σαν διάυλος εικόνων και σχημάτων, δεν έχει ωστόσο, νομίζω, τελικά καμία υποχρέωση να διατυπώσει κάποια Αλήθεια. Η τέχνη ακόμη και μέσα από την έρευνα σε βοηθάει να ξεφύγεις. Δεν έχει τόση σημασία η σχέση της με την πραγματικότητα, την Ιστορία ή τις άλλες επιστήμες καθώς έχει την ιδιαίτερη ικανότητα να μπορεί να είναι μια γλώσσα ανεξάρτητη που δημιουργεί ολοκληρωτικά αυτόνομες συνθήκες σε αυτό που αντιλαμβανόμαστε ως πραγματικότητα, σε μια δεδομένη στιγμή. Θα έλεγα λοιπόν, ότι τα όρια της έρευνας όπως και της δημιουργίας είναι τα όρια του φαντασιακού και της πραγματικότητας. Όρια που μας αναγκάζουν συχνά τελικά να βλέπουμε και να σκεφτόμαστε μόνο μέσα από το πρίσμα της δικής μας πραγματικότητα αυτό που είναι αυτό που μπορούσε να είναι εν τέλει η αλήθεια. Ο καθένας έχει τις δικές του αλήθειες και η τέχνη στηρίζεται σε αυτή την ελευθερία.
Οι κριτικοί τέχνης, μιλώντας για την δουλειά σου, σε χαρακτηρίζουν ως αρχειονόμο, πολλές φορές μάλιστα και ως μια «αρχαιολόγο» που αναζητά την Αλήθεια. Ποια χαρακτηριστικά της δουλειάς σου δικαιολογούν πιστεύεις αυτή την διαπίστωση;
EW: Ο αρχειονόμος προφυλάσσει τη μνήμη: συλλέγει, ταξινομεί και συντηρεί τα αρχεία που αποτελούν ίχνη μιας περασμένης εποχής. Όπως και ο αρχαιολόγος, έτσι και ο αρχειονόμος δεσμεύεται να διατηρήσει ζωντανό κάτι που δεν υπάρχει πια. Έτσι λοιπόν, και στην δική μου περίπτωση, μου αρέσει αυτή η ιδέα να είμαι και εγώ δηλαδή μια «φρουρός» του παρελθόντος. Νιώθω σαν να ισορροπώ ανάμεσα σε εποχές και πολιτισμούς λιγότερο ή περισσότερο μακρινούς. Βέβαια, η προσέγγιση μου δεν είναι επιστημονική. Αποσπώ απομεινάρια του παρελθόντος που λειτουργούν σαν βάση της εικαστικής μου δουλειάς. Οι φόρμες που αναπτύσσω στη συνέχεια αποτελούν προτάσεις. Δεν ψάχνω τις μεγάλες Αλήθειες, δεν ξαναγράφω την Ιστορία, αλλά εξερευνώ τα «ρήγματα», τα κενά και τις απουσίες που εντοπίζω για να αποτιμήσω μια Ιστορία που είναι ενίοτε λίγο στερεοτυπική.
ΜΞ: Συχνά, καλείς τους θεατές να σκεφτούν τη σχέση τους με την εξέλιξη του ανθρωπίνου είδους μέσα στην Ιστορία. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελούν οι σειρές Memento Mori (2011), Darwin and Darwinnettes και Femmes à poils (2016).
EW: «Τίποτα δεν δημιουργείται, τίποτα δεν χάνεται, όλα αλλάζουν». Αυτή η φράση που ανήκει στον Lavoisier τοποθετεί κάθε ζωντανό στοιχείο σε μια κυκλική συνέχεια. Το να σκεφτούμε τον άνθρωπο σε αυτή την συνέχεια έγινε η αφορμή για να προχωρήσω στις παραπάνω παλαιότερες δουλειές.
Αρχικά ξεκίνησα με το έργο Diptera, ένα γλυπτό από νέον. Πρόκειται για το έντομο τύπου Calliphora Vacine, της οικογένειας των Diptera Cholliphoridae που επεμβαίνει στην αποσύνθεση του σώματος των ανθρώπων και των ζώων. Αυτό το έργο στηρίχτηκε στην μελέτη του επίστημονα Marcel Leclecq “ A propos de ‘entomofaune d’un cadaver de sanglier’’ που δημοσιεύτηκε το 1996. Μέσα σε αυτό το εμβληματικό εγχειρίδιο, ο Leclercq δημοσίευσε για πρώτη φορά ένα δειγματολόγιο με 35 είδη εντόμων που σχετίζονται με την αποσύνθεση των σωμάτων. Οι παρατηρήσεις του επέτρεψαν να δημιουργηθεί ένα είδος βιολογικού ημερολογίου που σήμερα χρησιμοποιούν οι γιατροί για να υπολογίσουν με απόλυτη ακρίβεια την ώρα θανάτου του ανθρώπινου σώματος. Το έργο Diptera αναφέρεται σε αυτόν τον κύλο αλλαγών : το πέρασμα ενός σώματος από μια οντότητα σε μια απλή ύλη τροφής για άλλους μικροοργανισμούς.
Το ενδιαφέρον μου για την εξέλιξη της ιστορίας του ανθρώπινου είδους προέκυψε ακόμη πιο έντονα μέσα από την συνεργασία μου με το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας στην Lille. Η ενότητα Memento Mori συγκεντρώνει το σύνολο των γλυπτών που δημιούργησα εκείνη την περίοδο, παρουσιάζοντάς ανακατεμένα, χωρίς ιεραρχική σειρά, τα κρανία ανώνυμων ανθρώπων και πιθήκων.
Αυτή η έρευνα με οδήγησε στο να στραφώ τέλος προς τις θεωρίες της εξέλιξης του Κάρολου Δαρβίνου που συναντάμε στη σειρά Darwin & Darwinnettes. Αυτό που με κέρδισε ήταν κυρίως είναι οι σκληρές και αντιθετικές απόψεις που έχουν δεχτεί μέχρι σήμερα οι θεωρίες του και ακόμη περισσότερο όσον αφορά την θεωρία του για την συγγενική σχέση του ανθρώπου με τον πίθηκο.
Καλούπια ανθρώπινων σωμάτων, καλλυμένα με τρίχωμα καλούν τον θεατή να ανατρέξει στην ιστορία του Δαρβίνου ως μια ανατρεπτική φιγούρα που ενσαρκώνει τη μεγαλύτερη σύγκρουση για την γενετική σύνδεση ανθρώπων και ζώων. Μέσα από την σειρά Darwinettes (2016) που ακολούθησε ως εξέλιξη των ερευνών των προηγούμενων χρόνων, αποφάσισα να θέσω πλέον μπροστά στο θεατή ένα νέο τρίπτυχο: Άντρας – Γυναίκα – Ζώο. Τα γλυπτά της συγκεκριμένης ενότητας παραπέμπουν στην παράδοση των Freak Shows και επιχειρούν να μιλήσουν για την βιολογική ετερότητα που χαρακτηρίζει όλα τα είδη. Οι στάσεις των σωμάτων είναι εμπνευσμένες από θρησκευτικές λιτανίες, ταριχεύσεις και εικόνες από την Πομπιία.
Darwin/ 2011 Résine et fourrure, 180x80x15cm
Ταυτόχρονα, η σειρά Darwinnettes με οδήγησε στο να εντάξω στη δουλειά μου νέα ερωτήματα που αφορούν τις έμφυλες ταυτότητες. Πώς θα ήταν η θεωρία του Δαρβίνου από μια γυναικεία οπτική; Πώς η τριχοφυία των γλυπτικών φιγούρων έρχεται να αποτελέσει ένα χαρακτηριστικό που συμβάλει στον διαχωρισμό μεταξύ του γυναικείου και αντρικού, ανθρώπινου και ζωικού σώματος; Τα ερωτήματα αυτά έρχονται να διαμορφώσουν την επόμενη σειρά πορτέτων γυναικών με μούσεια. Για καιρό απομονωμένες από τις αφηγήσεις της Ιστορίας και για πολλούς στο ευρύ κοινό άγνωστες, αυτές οι γυναίκες υπήρξαν και αποτέλεσαν κατά τη διάρκεια της ζωής τους μυστήρια, αξιοπερίεργα όντα. Έφτασαν πολλές φορές να αντιμετωπιστούν και ως τέρατα ή εκθέματα προς γελοιοποίηση σε δημόσιες εκδηλώσεις και τσίρκα. Είναι συγκλονιστικό πως ανέβηκαν επί σκηνής λόγω της ιδιαιτερότητάς τους και απασχόλησαν μια ολόκληρη βιομηχανία της εποχής τους ( όπως τους εκδότες ταχυδρομικών δελταρίων) ως «κοινωνική ανωμαλία».
Περισσότερες πληροφορίες για την Elodie Wysocki: http://elodiewysocki.fr/
Η Elodie Wysocki (1985) αποφοίτησε από την Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών της Nîmes. Μέσα από την δουλειά της διερευνά την ανθρώπινη φύση και προέλευση των ειδών, τις σχέσεις μεταξύ των φύλων και των διάφορων έμβιων οργανισμών. Συχνά παρατηρούμε ότι πολλά από τα έργα της διέπονται από ερωτήματα φιλοσοφικά και θέτουν με τη σειρά τους τον θεατή μπροστά στην αναζήτηση της ταυτότητας μέσα από την νοητική περιπλάνηση σε υπαρξιακούς λαβυρύνθους. Η Ιστορία, η Ανθρωπολογία και γενικότερα ο κόσμος των κοινωνικών και θετικών επιστημών αποτελούν πηγή έμπνευσης και διαμορφώνουν τον βασικό πυρήνα της εικαστικής της δραστηριότητας : διερεύνηση των ορίων και των σχέσεων μεταξύ της Αλήθειας και της Πραγματικότητας, προβολή των κρυμμένων ή λιγότερο γνωστών πλευρών του παρελθόντος μας.
