“Υπάρχουν τόσα πολλά συναισθηματικά στάδια. Στη δημιουργική μου διαδικασία δεν ξέρω ποτέ τι θα συμβεί”
Juliette Lemontey
Η Juliette Lemontey αποφοίτησε από τη Σχολή Καλών Τεχνών στη Βαλένθια. Σήμερα ζει και εργάζεται στο Παρίσι. Στη δουλειά της αναζητά ιστορίες, ίχνη και αποσπάσματα αναμνήσεων στο υλικό και στα πρόσωπα τα οποία σβήνει εντελώς ή ελαφρώς θέλοντας να αφήσει στον θεατή τη σκυτάλη να δημιουργήσει και εκείνος με τη σειρά του ιστορίες, υποθέσεις και ίσως και να ταυτιστεί. Μοιάζει με ένα παιχνίδι καθρεφτών ανάμεσα στο ζωγραφισμένο θέμα, του οποίου το πρόσωπο απουσιάζει ή αποφεύγει να συναντήσει το βλέμμα μας, και εμάς τους ίδιους που το κοιτάζουμε και οδηγούμαστε σε μια διαλεκτική παρουσίας και απουσίας.
Η χρήση του υφάσματος ως ζωγραφική επιφάνεια χαρακτηρίζει την καλλιτεχνική σου πρακτική. Επιτρέπει στο φόντο να εισέρχεται στο έργο και να ενοποιείται με το δέρμα των φιγούρων. Το ύφασμα σεντονιού, πιο συγκεκριμένα, που επιλέγεις να χρησιμοποιήσεις παραπέμπει “στην απόλαυση του ύπνου, στον έρωτα αλλά και στην ασθένεια” όπως σημειώνει και η κριτικός τέχνης Clara Pagnussatt.
Δεν με ενδιέφερε ποτέ ο κλασικός καμβάς που βρίσκουμε στο εμπόριο. Τον θεωρώ κενό, άδειο ως αντικείμενο, χωρίς προγενέστερη χρήση. Η επιλογή του υλικού οφείλεται σ έναν φίλο παλαιοπώλη που με προμήθευσε με μεγάλα φύλλα υφάσματος, συχνά μάλιστα με ακανόνιστη ύφανση αλλά με έντονη μυρωδιά που σε παραπέμπει στην υγρασία των παλαιών οικογενειακών σπιτιών. Νιώθεις ότι περιέχουν μέσα τους ιστορίες, βιώματα. Όπως θέλω να στηρίζομαι, λοιπόν, γενικότερα στη δουλειά μου σε μια φωτογραφία που έχει τη δική της ιστορία, θέλω και το υλικό που θα χρησιμοποιήσω να φέρει τη δική του εμπειρία. Μέσα από το έργο επιχειρώ κατά κάποιον τρόπο να γεφυρωθεί το χάσμα μεταξύ των παλιών ιστοριών που φέρει, από την απεικόνιση μέχρι την ίδια του την ύλη, και των σύγχρονων που θα αφηγηθεί στο θεατή.
Οι πρωταγωνιστές της ζωγραφικής σου είναι “απρόσωπα” όντα με σβησμένο το βλέμμα ή γυρισμένη την πλάτη. Σε ορισμένα παλαιότερα έργα, τα χαρακτηριστικά του προσώπου είναι αχνά ως ένα πρώιμο στάδιο του σβησίματος. Τι σημαίνει αυτός ο κενός, άβαφος χώρος για σένα;
Στην αρχή, το ζωγραφικό αποτέλεσμα ήταν το ακριβώς αντίθετο από αυτό που είναι σήμερα: επέλεγα να σχεδιάσω τα πρόσωπα απευθείας με το χρώμα ώστε να έχουν έντονα ζωγραφικά χαρακτηριστικά. Ωστόσο δεν με ικανοποιούσε αυτή η “σιγουριά” που εξέπεμπε η απεικόνιση μιας φιγούρας με τόσες λεπτομέρειες. Η διαγραφή ή η “αχνή” σκιαγράφηση είναι μια προσωπική επιλογή που στηρίζω στη δουλειά μου τα τελευταία χρόνια, πιστεύοντας πως μου επιτρέπει να αφήσω περισσότερο χώρο στους άλλους για να φτιάξουν μια δική τους ιδέα για την απεικονιζόμενη φιγούρα.
Ωστόσο, η διαγραφή των χαρακτηριστικών του προσώπου δεν σημαίνει και διαγραφή των συναισθημάτων. Η μοναξιά, η θλίψη, ο έρωτας είναι μερικά από τα συναισθήματα που κυριαρχούν στους πίνακες. Πώς και με ποια μέσα καταφέρνεις να διατηρήσεις την εκφραστικότητα των μορφών παρά τη διαγραφή των βασικών τους χαρακτηριστικών;
Πάνω απ ‘όλα, η διαγραφή αποκλείει το “αυταρχικό” μου βλέμμα στο Αλλο. Αυτός ο κενός, απροσδιόριστος χώρος στην επιφάνεια ανοίγει την πόρτα στα συναισθήματα όλων. Γίνεται ένας οικείος χώρος προβολής για τον θεατή.
Στην πλειοψηφία τους, τα πρόσωπα που απεικονίζονται είναι γυναικεία.
Όχι πάντα. Είναι αλήθεια ότι στην έρευνα των μοντέλων, έχω κυρίως υπόψη μου εικόνες από γυναικεία φωτογραφικά πορτρέτα. Αυτό οφείλεται πιστεύω στο ότι μέσα από τη δουλειά μου ψάχνω να ανακαλύψω και δικές μου πτυχές. Επιλέγω συνεπώς και στοιχεία, πρόσωπα, φιγούρες που ενστικτωδώς έχουν κάποια σύνδεση με την ιδιοσυγκρασία μου, είτε αναγνωρίζοντας δικές μου ευαισθησίες είτε ενεργοποιώντας το ασυνείδητο. Η επιλογή της απεικόνισης γυναικείων φιγούρων δεν σημαίνει όμως ότι δεν με ενδιαφέρει η περίπτωση των ανδρικών μοντέλων. Το αντίθετο, πιστεύω μάλιστα ότι υπάρχουν πολύ λίγα παραδείγματα στην μοντέρνα και σύγχρονη ιστορία της τέχνης, στα οποία έχουμε το γυναικείο βλέμμα στην απεικόνιση των ανδρών.
Στο πρώτο στάδιο της δουλειάς σου βρίσκεται η αναζήτηση και η συλλογή εικόνων, που ύστερα θα αποτελέσουν τη βάση για την ζωγραφική δημιουργία.
Δουλεύω με φωτογραφικές εικόνες που βρίσκω σχεδόν παντού γύρω μου. Σίγουρα από την στιγμή που τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης εξελίχθηκαν και έδωσαν μια άλλη σημασία αλλά και άλλους ρυθμούς διάδοσης και πρόσβασης στην φωτογραφική εικόνα και στο φωτογραφικό πορτρέτο πιο συγκεκριμένα, η δουλειά μου – όπως και άλλων ζωγράφων – εμπλουτίστηκε με ένα ιδιαίτερα ενδιαφέρον πρωτογενές υλικό. Η “φρενίτιδα” παραγωγής και διάδοσης εικόνων σήμερα, με κύριο χαρακτηριστικό της απεικόνισης το πρόσωπο, επηρέασε και το σκεπτικό της δουλειάς μου. Τόσα πρόσωπα περνάνε καθημερινά πλέον από την οθόνη μας, από μπροστά μας, και εξαφανίζονται αφήνοντας μια αίσθηση οικειότητας παρότι μπορεί να είναι άγνωστα. Μπορεί να βλέπεις συνέχεια φωτογραφικά “πορτρέτα” ενός ανθρώπου, χωρίς όμως αυτό να σημαίνει ότι τον γνωρίζεις. Μπορεί να τα δεις μια, δυο φορές και μετά να εξαφανιστούν, ανάλογα με την ροή των δημοσιεύσεων που λαμβάνει κανείς στα μέσα δικτύωσης που χρησιμοποιεί.
Πρωταγωνιστές της νέας σου σειράς είναι οι γυναίκες σαμουράι. Πρόκειται για μια λιγότερο γνωστή περίπτωση, κυρίως για το ευρύ κοινό. Ακόμη λιγότερες είναι και οι απεικονίσεις αυτών των “ξεχασμένων γυναικών” αν ανατρέξουμε στην εικονογραφία.
Σύμφωνα με τον Gilles Deleuze σαμουράι είναι αυτός που αναρωτιέται ποιός είναι όταν κανείς πλέον δεν έχει ανάγκη να πολεμήσει για χάρη του. Με αφορμή κάποιες φωτογραφίες άρχισα να σκέφτομαι για τη δύναμη των κοινωνικών δικτύων όσον αφορά την εικόνα που φτιάχνουμε και προτείνουμε για εμάς. Κυρίως όμως την δύναμη που έχουν να μας οδηγούν να μοιραζόμαστε εικόνες σαν να εξαρτάται η ύπαρξή μας από το βλέμμα των άλλων. Η εξάρτηση της δικής μου εικόνας από το βλέμμα των άλλων και η συνεχής ψευδαίσθηση που προκαλείται μέσω των κοινωνικών δικτύων πως πάντα μέσω της εικόνας μόνο θα καταφέρω να συνεχίσω να είμαι ορατός για τους άλλους. Ο/η Σαμουράι λειτουργεί αρχικά σ ‘ενα συμβολικό επίπεδο για μένα: είναι το καμουφλάζ, ο τρόπος που προστατευόμαστε, που θωρακίζουμε τις δυνάμεις μας ¨- ή τις αδυναμίες μας εν τέλει – πίσω από την όψη μιας πολεμικής στολής, δηλαδή μέσα από ένα “σκληρό” εξωτερικό περίβλημα. Το να μιλήσω για την καταστροφή ενός πολεμικού ήρωα όπως γίνεται στην σειρά των έργων που ξεκίνησε το 2017, που εγκαταλείπει τα όπλα του – δείχνει δηλαδή τις αδυναμίες του- αποτελεί στοιχείο που τον ενδυναμώνει για εμένα και δεν τον αποδυναμώνει. Δείχνει περισσότερο ανθρώπινος μέσα από τις αδυναμίες του παρά μέσα από τις αφηγήσεις των παντοδύναμων ηρώων.
Το ενδιαφέρον για τις γυναίκες Σαμουράι προέκυψε αργότερα συνειδητοποιώντας ότι η ιστορία τους είναι ουσιαστικά στο περιθώριο των ιστορικών αφηγήσεων, σχεδόν θα λέγαμε καλυμμένη από εκείνη των κατορθωμάτων των αντρών Σαμουράι. Η γυναίκα Σαμουράι με ενδιαφέρει επίσης ως σύμβολο. Είναι ουσιαστικά μια μαχήτρια, που βασίζεται στις δικές της δυνάμεις. Προστατεύει δεν προστατεύεται. Βρίσκεται σε θέση άμυνας και όχι αδυναμίας, αντίθετα λοιπόν με τις ιστορικές αφηγήσεις που μέχρι πρόσφατα τόνιζαν την συμβολή των ανδρών ως ατρόμητους μαχητές, και έθεσαν τις γυναίκες στο ρόλο των αδύναμων υπερασπιζόμενων.
Συχνά οι καλλιτέχνες ωστόσο εμπνέονται από την εποχή τους και την επικαιρότητα. Ποιός ο ρόλος του καλλιτέχνη, στην ανάδειξη και την κοινοποίηση μέσω της τέχνης και της δικής τους καλλιτεχνικής δουλειάς, ιστοριών και θεμάτων που ανήκουν στο περιθώριο των επίσημων ιστορικών αφηγήσεων ;
Σίγουρα οι καλλιτέχνες ήταν και είναι μάρτυρες της εποχής της οποίας ζουν. Όσα γίνονται γύρω μας αποτελούν πάντα ένα κομμάτι έμπνευσης για τη δουλειά μας. Ωστόσο, ο καλλιτέχνης λειτουργεί και με άλλα κριτήρια, ένα από αυτά είναι η ευαισθησία του να αφουγκράζεται το τώρα αλλά και να ερευνά το παρελθόν. Πηγή έμπνευσης για έναν καλλιτέχνη δεν είναι μόνο τα γεγονότα, είναι και όσα νιώθει ο ίδιος ότι μπορεί να εκφράσει με τον δικό του τρόπο προς το κοινό. Η προσωπική εμπειρία λοιπόν του καθενός είναι αναπόσπαστο κομμάτι κάθε καλλιτεχνικής δημιουργίας. Ο καθένας λοιπόν , έχει τα δικά του ερεθίσματα, τις δικές του ευαισθησίες, τα προσωπικά του βιώματα, εκπονεί ανάλογα με τις ανησυχίες που τον διακατέχουν μια προσωπική έρευνα στο παρελθόν και φυσικά φιλτράρει με τον δικό του μοναδικό τρόπο όλα αυτά πριν περάσει στην δημιουργική διαδικασία.
Περισσότερες πληροφορίες : http://www.juliette-lemontey.com/
