Κατερίνα Κατσιφαράκη

Με αφορμή τη τρέχουσα έκθεση της Κατερίνας Κατσιφαράκη “Η φωνή των πραγμάτων” στο Μουσείο Λαϊκής Τέχνης και Παράδοσης «Αγγελική Χατζημιχάλη» από τις 24 Οκτωβρίου έως τις 3 Δεκεμβρίου 2023 το space52 συνομίλησε μαζί της. Η έκθεση αποτελείται από γλυπτικές εγκαταστάσεις, βίντεο και φωτογραφίες και είναι ειδικά σχεδιασμένη για τον χώρο του μουσείου. Στο Μουσείο της Αγγελικής Χατζημιχάλη η Κατερίνα Κατσιφαράκη παρουσιάζει έργα ζυμωμένα, χειροποίητα με όλη τη σημασία της λέξης. Στα χέρια της η ζύμη γίνεται σώμα και σκέψη, το σώμα της και η σκέψη της. Την επιμέλεια της έκθεσης υπογράφει ο Χριστόφορος Μαρίνος, ιστορικός τέχνης, επιμελητής εκθέσεων και δράσεων του ΟΠΑΝΔΑ.

 

Πώς επηρεάζει η ποίηση του Francis Ponge τη δημιουργική σας διαδικασία και την αντίληψή σας για τα πράγματα που απεικονίζετε στην έκθεση “Η φωνή των πραγμάτων”;

Η αλήθεια είναι γνώρισα την ποίηση του Ponge μέσα από το κείμενο που έγραψε ο Χριστόφορος Μαρίνος, ο επιμελητής της έκθεσης, για τα έργα μου. Ένιωσα να συνδέομαι μαζί του. Και μια μεγάλη χαρά, που νιώθω πάντα όταν ακούω, βλέπω, διαβάζω ή συναντώ κάτι από κάποιον άνθρωπο που δεν γνωρίζω, αλλά νιώθω οικεία με αυτό που κάνει, σαν να το ξέρω από πάντα. Σαν να βλέπουμε, να ακούμε μαζί το ίδιο πράγμα.

Έτσι νιώθω και όταν βρίσκομαι στο βουνό, στο νερό της θάλασσας, στη φύση. Σωματοποιώ, μεταβολίζομαι, ενώνομαι, ακούω τις μυρωδιές και η δημιουργική διαδικασία γεννιέται μέσα από αυτήν τη ροή και σχέση.

 

Πώς συνδυάζετε την αγάπη και τη φροντίδα στη μέθοδό σας για τη δημιουργία των έργων; Πώς εκφράζεται αυτή η συνεπαρμονή στην έκθεσή σας;

Στις αλυκές της Σικίνου, έναν άγριο βραχώδη τόπο σαν σεληνιακό τοπίο, με ρωγμές και ανοίγματα γεμάτα αλάτι και κρυστάλλους προέκυψε το έργο «Βράχια», το βίντεο «Αλάτι» και οι φωτογραφίες ντοκουμέντα από τη διαδικασία που παρουσιάζω στην έκθεση.

Ένιωσα το σώμα μου να γίνεται ένα με τις πέτρες, να θέλω να απλωθώ πάνω τους, να γίνω ένα με το σχήμα τους. Έφτιαξα ζύμη με αλεύρι, νερό και αλάτι, την άπλωσα πάνω τους, την έψησε ο ήλιος και έτσι πήρα την μορφή τους. Ο κενός χώρος που περικλείεται από το ζυμάρι, είναι ο ίδιος ο βράχος που μεταφέρεται άυλα στο μουσείο. Με ένα εφήμερο υλικό όπως η ζύμη, εύπλαστο, εύθραυστο που πολλαπλασιάζεται και γεννάει, που είναι βασικό και απαραίτητο και που το χρησιμοποιούν γυναίκες και άντρες σε όλο τον κόσμο και όλους τους χρόνους, μεταφέρω ένα σκληρό υλικό που χρειάζεται εκατοντάδες χρόνια να σχηματιστεί και έχει ζήσει τόσες μέρες, νύχτες, καταστάσεις.

Η ιδέα αυτή γεννήθηκε από την «Πρώτη Τελευταία και Παντοτινή Μπιενάλε του Ψηλορείτη» του Σταμάτη Σχιζάκη, όπου η ζύμη που απλώθηκε και τα ζυμαρένια τάματα, ήταν προσφορά στον τόπο αυτό.

Σε ένα παλιό, υπέροχο σπίτι που φιλοξενήθηκα στην Σίκινο, με οροφή αρχαίους κέδρους, πάτωμα πέτρινο και απέραντη θέα, δημιουργήθηκα το έργο «μπουγάδα». Μια μπουγάδα πλασμένη από αλεύρι, νερό και αλάτι με κεντίδια και μοτίβα. Προσπαθούσα να καταγράψω όλα όσα ένιωθα, σαν να έχω ζήσει εκεί πολλά χρόνια και γενιές, σαν να ενώνομαι με τους υπήρξαν εκεί πριν από μένα.

από τα περισσεύματα της ζύμης από τα βράχια που πέφτανε πάνω στις πέτρες και τις αλυκές, και είχαν τυχαία σχήματα δημιουργήθηκε το έργο «ευρήματα». Όλα μαζί είναι σαν αρχαιολογικά ευρήματα που έχουν πάνω τους διάφορες ιστορίες.

 

Πώς αλληλεπιδράτε με τα στοιχεία της φύσης, όπως ο ήλιος, το νερό, το αλάτι, ο αέρας και η αναπνοή, κατά τη δημιουργία των έργων σας; Πώς αυτά τα στοιχεία επηρεάζουν την αισθητική και το νόημα των έργων;

Τα στοιχεία της φύσης έχουν ροή, οργανικότητα και κίνηση. Αλληλεπιδρούν, ενώνονται, επηρεάζουν το ένα το άλλο. Μεταμορφώνουν και μεταμορφώνονται. Μπορούν να είναι απαλά ή σκληρά. Η κίνηση και οι αλλαγές τους είναι το πιο σταθερό πράγμα που υπάρχει. Προσπαθώ να παρατηρώ και να ακούω αυτές τις μεταμορφώσεις, να κινούμαι μαζί τους. Μου ανασύρονται εικόνες, μνήμες, συνειρμοί και συνδέσεις που γνωρίζω ή όχι. Σαν να ανήκω εκεί από πάντα, να είμαι μέρος τους.

Από αυτήν την διαδικασία έχει πάρει η δουλειά μου τα τελευταία χρόνια τη μορφή των εφήμερων εγκαταστάσεων. Δημιουργούνται κατευθείαν στο φυσικό περιβάλλον. Στο νερό, στην έρημο, στη γη, τις αλυκές, τα δέντρα.  Γυναίκες στο Μεξικό και την Γουατεμάλα λένε «το σώμα μου, το έδαφος μου» (mi cuerpo, mi territorio).

 

Το έργο σας “Βράχια” φαίνεται να αποδίδει ένα άγριο και ταυτόχρονα θαλάσσιο τοπίο. Πώς αντιλαμβάνεστε τη σχέση ανάμεσα στη στερεά τέχνη σας και την περιβαλλοντική επιρροή, και πώς αυτό αντικατοπτρίζεται στο έργο “Βράχια”;

 Το κάθε πράγμα έχει μέσα του πολλές ιδιότητες. Και αντίθετα στοιχεία. Και πάντοτε επηρεάζονται και μεταμορφώνονται ανάλογα με τον χώρο που βρίσκονται και συνυπάρχουν.

Πήρα το σχήμα των άγριων βράχων, σαν δεύτερο δέρμα, με ένα πολύ μαλακό και εύθραυστο υλικό, το ζυμάρι. Στην ουσία το στερεό, βαρύ, σκληρό υλικό γίνεται άυλο. Υπάρχει ολόκληρο στον κενό χώρο που έχει δημιουργηθεί από το ζυμάρι. Το κενό είναι το πιο γεμάτο πράγμα, μπορεί να γίνει τα πάντα, έχει μέσα του όλο τον χρόνο.

 

Ποια είναι τα επόμενα βήματα για εσάς ως καλλιτέχνη μετά την έκθεση “Η φωνή των πραγμάτων”; Έχετε σχεδιασμένα επερχόμενα έργα ή εκθέσεις που θα θέλατε να μοιραστείτε με το κοινό;

 Τα επόμενα βήματα είναι συνέχεια από τα προηγούμενα. Τα έργα που προέκυψαν και συντέθηκαν σε αυτήν την έκθεση, μου έμαθαν πολλά πράγματα. Έζησα και παρατήρησα πολύ τις πέτρες, το νερό, τις συνεχείς αλλαγές και μεταμορφώσεις του αλατιού, που θέλω να τα συνεχίσω. Υπάρχουν έργα που αρχίζω να μελετάω για επερχόμενες εκθέσεις και θα χαρώ πολύ να τα μοιραστώ μαζί σας όταν θα έχουν πάρει πιο πολύ μορφή.

 

 

 

 

 

 

_______________

Η Κατερίνα Κατσιφαράκη σπούδασε στην ΑΣΚΤ της Αθήνας και στο Dutch Art Institute (DAI) της Ολλανδίας. Έχει συμμετάσχει σε εκθέσεις, residencies και performances στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Διαμόρφωσε και πραγματοποίησε in situ εγκαταστάσεις στον Κήπο του Μεγάρου Μουσικής / AnnexM, στην «Πρώτη, τελευταία και παντοτινή Μπιενάλε του Ψηλορείτη», στο Μουσείο Μπενάκη / ΝΗΜΑ, στην ομαδική έκθεση «Ο εφιάλτης της Περσεφόνης» (Εξώμβουργο, Τήνος), καθώς και στα: Rowaq Al Balqa Museum/Art Gallery (Ιορδανία), Rencontres Internationales Al Maken (Τυνησία), Μουσείο Ιστορίας της Γιουγκοσλαβίας (Σερβία), Studentski Kulturni Centar (Σερβία), Outdoors Touring Balkan Project (Σερβία), Villa Weiner (Γερμανία), Nomadic/Topos/Athena, Akademietheater (Ουτρέχτη, Ολλανδία), Středočeské Muzeum Roztoky (Τσεχία), Video Art Miden, Zeta Filmes International Film Festival on the Internet, 6^o Διεθνές Πανόραμα Ανεξάρτητων Δημιουργών Φιλμ και Βίντεο.

 

Διάρκεια έκθεσης: 24 Οκτωβρίου – 3 Δεκεμβρίου 2023

Ώρες λειτουργίας: Τρίτη – Παρασκευή 10:00 – 16:00, Σάββατο – Κυριακή 10:00 – 15:00, Δευτέρα κλειστά

Η είσοδος για το κοινό είναι ελεύθερη.

Μουσείο Λαϊκής Τέχνης και Παράδοσης «Αγγελική Χατζημιχάλη» Δήμου Αθηναίων:
Αγγ. Χατζημιχάλη 6, Πλάκα

Πληροφορίες: 210 3243972, 210 3243987| www.opanda.gr