Η Boryana Petkova γεννήθηκε το 1985 στη Σόφια της Βουλγαρίας. Ζει και εργάζεται ανάμεσα στο Παρίσι και τη Σόφια. Το 2011 αποφοίτησε από την Εθνική Ακαδημία Τέχνης στη Σόφια και το 2015 από την Ακαδημία Σχεδιασμού και Τέχνης στη Γαλλία. Η δουλειά της Boryana Petkova επικεντρώνεται κυρίως στο σχέδιο – ως σκέψη, πρακτική και έρευνα. Πιο συγκεκριμένα, μέσα από την καλλιτεχνική της πρακτική, η Boryana Petkova προτείνει την αλληλεπίδραση της τεχνικής του σχεδίου με άλλες τεχνικές και σύγχρονα εκφραστικά μέσα όπως το βίντεο, τη φωτογραφία και τον ήχο. Μέσα από την εμπειρία της απώλειας ανθρώπινων προσώπων, η καλλιτέχνιδα, ξεκίνησε να πειραματίζεται με τα όρια του ανθρώπινου σώματος, των άκρων και του βλέμματος. Η διαφυγή από κάθε είδους όριο, έρχεται σύντομα να εκφράσει μέσα από τα έργα της την προσωπική της επιθυμίας για την σύγκληση των αδυνάτων και των αντιθέτων υλών. Η Boryana φαντάζεται και δημιουργεί μέσα από τα έργα της «τραύματα» με σκοπό να τα καταλάβει καλύτερα και να μάθει να τα αποδέχεται. Προσπαθεί να καταγράψει τους παλμούς του μολυβιού του καλλιτέχνη όταν αυτός σχεδιάζει. Ονειρεύεται πώς θα μπορούσε μέσα από το σχέδιο να συνδεθούν διαφορετικοί τόποι, προτείνοντας μια δική της ουτοπική γεωγραφική προσέγγιση. Το χέρι που κρατάει το μολύβι στα έργα της Boryana δεν τοποθετεί απλώς γραμμές πάνω στη λευκή επιφάνεια : διερευνά τις πλαστικές δυνατότητες των επιφανειών, αφήνει ίχνη στο χώρο που περιγράφουν συναισθηματικές καταστάσεις.
Ένα σημαντικό μέρος της δουλείας σου χαρακτηρίζεται από την εξερεύνηση των κάθετων και οριζόντιων αξόνων (Trying to touch the sky 2019, There is someone? 2019, 220 cm 2018). Πώς ξεκίνησε η έρευνα γύρω από τα όρια των άκρων του σώματος και από πού προέρχεται η επιθυμία σου να ξεπεράσεις τα όρια της ανθρώπινης φύσης(Jumb draw, Corlinea 2019); Ελόχεύει στην πρακτική αυτή, θα λέγαμε, μια διάθεση να ξεπεράσεις ακόμη και τα προσωπικά σου όρια.
Οι ” χειρονομίες ξεπεράσματος” ξεκινούν και συμβαίνουν όταν κάποιος αντιμετωπίζει πραγματικά το αδύνατο. Η επιθυμία να ξεπεράσουμε τα περιγράμματα, να ξεπεράσουμε αυτό που είναι δυνατόν – όχι μόνο να ξεπεράσουμε την ανθρώπινη φύση αλλά να προσπαθήσουμε να υπερβούμε όλα τα όρια που επιβάλλονται από εμάς ή από τον έξω κόσμο – ήταν πάντα μια ιδέα που καθοδηγεί το καλλιτεχνικό μου έργο. Χρησιμοποιώ το σώμα μου για να προσπαθήσω πραγματικά να ξεπεράσω αυτά τα φυσικά όρια, αλλά πίσω από αυτή τη χειρονομία είναι όλη η συμβολική ιδέα να ξεπεράσεις και να αφήσεις αυτή τη «ζώνη άνεσης» που δημιουργείται νομίζω μέσα στον οριοθετημένο ασφαλές μας χώρο.
Η κάθετη ευθυγράμμιση συνεπάγεται κίνηση από κάτω προς τα πάνω αλλά και αντίστροφα. Είναι παράδοξο το γεγονός ότι, όταν βρισκόμαστε κάτω, κοιτάμε προς τα πάνω και όταν βρισκόμαστε ψηλά κοιτάμε προς τα κάτω. Η ενότητα Trying to touche de Sky (2019) αποτελεί μια σειρά από σχέδια πολλών τεντωμένων δακτύλων προς τα πάνω, κατευθυνόμενα προς τον ουρανό. Δίπλα σε κάθε σχέδιο υπάρχει μια περικοπή περίπου στα 220cm (το ύψος του σώματος μου με το σηκωμένο χέρι). Το σχέδιο ξεκινά όταν η μέτρηση σταματά. Το ξεπερνά. Στο έργο πάλι There is someone there (2019) βλέπουμε τα άκρα των κεφαλών όταν ο άνθρωπος στέκεται στο ύψος των δακτύλων του. Αυτές οι κεφαλές σχεδιάζονται σε μια οριζόντια γραμμή, που προκαλείται από μια κάθετη κίνηση.
Σε αυτή την αναζήτηση για “ανύψωση των χεριών” και «να πηδήξεις πιο ψηλά από τον εαυτό σου» μπορούμε να υποθέσουμε ότι κρύβεται μια πρόταση για επανεξέταση των κοινωνικοπολιτικών ορίων που μας περικλείουν;
Έχω ως αφετηρία στη δουλειά μου την ιδέα ότι πρέπει να επανεξετάζουμε συνεχώς όλα τα όρια – εκείνα που δημιουργούνται από εμάς και εκείνα που επιβάλλονται από έξω – κοινωνικά, πολιτιστικά, φυσικά. Για μένα αποτελεί προϋπόθεση για την καλλιτεχνική δημιουργία.
Η δουλειά σου χαρακτηρίζεται από τη χρήση εύθραυστων πρωτογενών υλικών: πορσελάνη, μολύβι και γυαλί. Ωστόσο, αυτή η ευθραυστότητα συχνά αντιπαραβάλλεται με την οπτική βιαιότητα, όπως μια αιμόφυρτη πορσελάνη που κόβεται με μια ξυριστική λεπίδα (Invivo 2019).
Τα εύθραυστα υλικά προσελκύουν το ενδιαφέρον μου διότι μου επιτρέπουν να αμφισβητώ την ίδια την έννοια της ευθραυστότητας. Συχνά αυτές οι “χειρονομίες ξεπεράσματος” προκαλούνται από τραυματισμούς. Όταν ανεβαίνεις ψηλά, πέφτεις από ψηλά. Φαντάζομαι και δημιουργώ “τραύματα” για να τα καταλάβω καλύτερα και να μάθω να τα αποδέχομαι.
Σε άλλα έργα (Talking 2017, Corlinea 2019) η πορσελάνη λειτουργεί ως επιφάνεια εγγραφής για διάφορους τύπους γραφής. Σ’αυτό το εύθραυστο εργαλείο επιλέγεις τελικά να αφήσεις τα σημάδια σου.
Αρχίζει με μια ουτοπική ιδέα: να φανταστώ και να βρω απίθανους δεσμούς ανάμεσα στα πιο αντιθετικά υλικά. Η πορσελάνη είναι ένα σχεδόν ζωντανό μέσο. Το Talking (2017) είναι ένα έργο που πραγματοποίησα σε συνεργασία με έναν άλλο καλλιτέχνη με τον οποίο αλληλεπιδρούμε “μιλώντας” μέσα από το σχέδιο ως μορφή γραφής. Ο ήχος των μολυβιών μας καταγράφηκε και στη συνέχεια μεταφέρθηκε σε ογκομετρική μορφή και τελικά μεταγράφτηκε σε πορσελάνη. Πέντε μικρές σελίδες από πορσελάνη (μορφή A5) αναπαράγουν τη γραμμή ήχου. Οι “φωνές” δύο καλλιτεχνών συγχωνεύονται και διαμορφώνονται σε μια τρισδιάστατη γραμμή. Στην Corlinea (2019) προσπαθώ να βρω συγχρονίσω την αριστερή πλευρά του σώματος, συνδεδεμένη με τα συναισθήματα, με τη δεξιά πλευρά, συνδεδεμένη με την λογική. Αναζητώ την ισορροπία. Στη συνέχεια έκανα δύο σχέδια, “ψεύτικα δίδυμα” , το ένα με το αριστερό χέρι και το άλλο με το δεξί . Δύο πλάκες πορσελάνης, οι οποίες λειτουργούν ως αποτυπώματα της παλάμης και συνδέουν τις γραμμές των δύο χεριών.
Οι παρατηρήσεις σου λαμβάνουν επίσης ως αφετηρία το τοπίο και το αρχιτεκτονικό περιβάλλον (INFTY 2019, Echoes 2016). Οι εσωτερικές ιδιότητες των υλικών και η ανύψωση των αστικών κτιρίων αποτελούν βασικά στοιχεία της έρευνάς σου σ ’αυτή τη σειρά έργων.
Και τα δύο έργα πραγματοποιήθηκαν in situ. Είναι μια άμεση εργασία σύμφωνα με το χώρο, τον οποίο αντιλαμβάνομαι επίσης ως ένα είδος “ορίου”. Το έργο Infty (2019) ετοιμάστηκε για την έκθεση Mutuus στο Μουσείο Καλών Τεχνών του Mulhouse. Είναι μια παρέμβαση μέσα και έξω από το κτίριο του μουσείου. Η επιθυμία μου ήταν να επανεξετάσω τις διαστάσεις του. Προσπάθησα λοιπόν να ανυψώσω με κάποιο τρόπο το κτήριο μέσα από την επέκταση της καμινάδας που βρισκόταν στη στέγη του μουσείου και αποτελούσε το υψηλότερο σημείο του κτηρίου. Το αποτέλεσμα της ανύψωσης πραγματοποιήθηκε με την προσθήκη ενός εκατοστού από ένα υλικό που λειτουργούσε ωστόσο μόνο με το φως της ημέρας. Έτσι, μια λαμπρή γραμμή εμφανίζεται και επεκτείνει το πραγματικό ύψος του μουσείου. Από αυτή την προσέγγιση έκανα ένα σχέδιο με το μήκος που είναι ίσο με το νέο “εφήμερο” ύψος του μουσείου – ξεδιπλώθηκε μόλις μία φορά, όταν το αντικείμενο τοποθετήθηκε στην οροφή του μουσείου. Το Echoes είναι ένα δεύτερο έργο που πραγματοποίησα το 2016 στη Βουλγαρία. Πρόκειται για μια προσπάθεια σύνδεσης δύο διαφορετικών τοποθεσιών μέσω του σχεδίου. Αυτό το σχέδιο χωρίζεται σε δύο μέρη στον τοίχο και δημιουργεί μια εικόνα “παζλ”. Το πρώτο μέρος έγινε στο εργαστήριό μου στο Παρίσι και το δεύτερο μέρος έγινε στον τοίχο της Sofia City Gallery. Έτσι, παρουσιάζουμε ταυτόχρονα στο κοινό μια εικόνα που χωρίζεται σε δύο τοίχους και βρίσκεται σε διαφορετικά γεωγραφικά εδάφη.
Ωστόσο, τα μινιμαλιστικά σου σχέδια απαιτούν απαιτητικούς θεατές. Ενώ στο μεγαλύτερο μέρος της δουλειάς σου προτείνεις μια προσεκτική ματιά του θεατή προς τα πάνω ή προς τα κάτω, στο έργο Guardian (2019) δημιουργείς μια διαφορετική κλίμακα : το σχέδιο υπερβαίνει τις ανθρώπινες διαστάσεις και “αγκαλιάζει” τον επισκέπτη.
Στην περίπτωση του Guardian (2019) το έργο δουλεύτηκε σε δύο στάδια. Ξεκίνησε το 2017 κατά τη διάρκεια της παραμονής μου στο CIAV Meisenthal, όπου δημιούργησα το κέλυφος- δέντρο. Η ολοκλήρωση ήρθε το 2019 ως μέρος της έκθεσης FINALE στην Gallery Structura όπου δημιούργησα δύο κύκλους που σχημάτισαν ένα τελικό σχέδιο. Η διάμετρος κάθε κύκλου ήταν ίση με το ύψος του σώματός μου. Ο ένας κύκλος φτιάχτηκε στο έδαφος, σε οριζόντια θέση και ο άλλος στη γωνία του τοίχου σε κατακόρυφη θέση. Η απουσία του σώματος επισημαίνεται από το γυάλινο γλυπτό που χωρίζει το “κέλυφος δέντρο” σε δύο. Το γλυπτό που έχει, επίσης τις διαστάσεις που είναι προσαρμοσμένες στο σώμα μου, λειτουργεί σαν μια αόρατη προθήκη που προστατεύει τόσο με τη δύναμή της όσο και με την ευθραυστότητα της.
Το σχέδιο είναι ο πυρήνας της καλλιτεχνικής σου πρακτικής. Στο έργο Talking (2017) δύο καλλιτέχνες αλληλεπιδρούν με το σχέδιο. Το σχέδιο γίνεται ήχος και ο ήχος τελικά «υλοποιείται» σε πορσελάνη. Τι είναι τελικά το σχέδιο για εσένα;
Το σχέδιο για μένα είναι ένας τρόπος να μετατρέψω το αδύνατο σε δυνατό. Το σχέδιο δεν είναι μέσο, είναι ένας τρόπος να δεις τον κόσμο.
Η εγγενής μοναχική φύση ενός καλλιτέχνη και το πώς θα μπορούσε να περάσει αμέτρητες ώρες δημιουργώντας μόνος τους θα μπορούσε να αποτελέσει αντικείμενο ατελείωτης συζήτησης. Στην καλλιτεχνική σου πρακτική, συχνά ωστόσο προσωπικά φαίνεται να προτιμάς να αλληλεπιδράς και να συνεργάζεσαι με άλλους καλλιτέχνες (Talking 2017, Link 2019, 2 hands drawing 2017/2019).
Προσπαθώ να συνδεθώ μέσω της καλλιτεχνικής μου πρακτικής με διάφορους χώρους, ανθρώπους ή ιδέες, να βρω και να φανταστώ όλους τους πιθανούς τρόπους – μερικές φορές παράλογους – που θα μου επιτρέψουν να συνδέσω τα αντίθετα στοιχεία, να φανταστώ μια συμβίωση τους, μια συν-εξάρτηση μεταξύ δύο αντιφατικών πραγμάτων. Για να γίνει αυτό, η συνεργασία είναι συχνά απαραίτητη. Στην περίπτωση αυτή, δεν συνεργάζομαι μόνο με καλλιτέχνες, αλλά συναντώ ειδικούς σε διάφορους τομείς οι οποίοι μπορούν να με βοηθήσουν να υλοποιήσω καλύτερα το έργο μου σε τεχνικό επίπεδο, για παράδειγμα. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι πρόκειται μάλλον για μια συνάντηση διαφορετικών “ενεργειών”.
Ποιος είναι ο ρόλος του ήχου στην δουλειά σου; Πώς αποφάσισες να διερευνήσεις και να πειραματιστείς με τις υλικές του ιδιότητες (Vertical steps 2018, Talking 2017) ;
Σε γενικές γραμμές, μέσα από το έργο μου ενδιαφέρομαι να εξερευνήσω τις ανθρώπινες αισθήσεις (ακοή, όραση, επαφή) καθώς και τα χαρακτηριστικά ενός ζωντανού οργανισμού ( π.χ. θερμοκρασία σώματος, καρδιακοί παλμοί) ως μέσο. Είναι ταυτόχρονα και το θέμα και το αντικείμενο της έρευνάς μου. Προσπαθώ να τα εξαγάγω για να τα εντάξω σε ένα πλαίσιο που είναι άγνωστο προς αυτά, αυτό των μη ζωντανών οργανισμών και των μηχανικών ενεργειών.
Οι τίτλοι των έργων σου τραβούν με περιέργεια το μάτι του θεατή. Το “αγγίξτε μόνο με τα μάτια” (Ne touche qu’avec les yeux, 2019) υπογραμμίζει το ενδιαφέρον σου για την εξερεύνηση των ανθρώπινων αισθήσεων (κοιτάζοντας, αγγίζοντας, ακούγοντας) μέσω της πρακτικής του σχεδίου. Σε αυτά τα ερωτήματα ο τρόπος που βλέπει κανείς αποκτά πρωταρχική θέση.
Το «αγγίξτε μόνο με τα μάτια» αποτελεί μια γαλλική έκφραση που συχνά λέμε στα παιδιά ώστε να τους απαγορεύσουμε να αγγίξουν κάτι. Το χρησιμοποίησα ως υπότιτλο για μια σειρά έργων που αναφέρονται στην ευθραυστότητα του ανθρώπινου δέρματος που είναι το όριο μεταξύ του σώματός μας και του εξωτερικού περιβάλλοντος. Το έργο αυτό επικεντρώνεται στη χρήση ενός υφάσματος, που λειτουργεί ως δίαυλος φωτός. Το πάχος του αντιστοιχεί στο λεπτότερο μέρος του ανθρώπινου κομματιού, εκείνο των βλεφάρων. Μια άλλη ομοιότητα μεταξύ του έργου και του θεατή – αυτοί οι πίνακες έχουν τις διαστάσεις του ανθρώπινου δέρματος στην επιφάνεια τους – περίπου 2m2 ή 120x170cm. Ο κάθε πίνακας διασχίζεται στο κέντρο του από μια μόλις ορατή λεπίδα ξυρίσματος, φυτεμένη κάθετα και μερικώς θαμμένη. Με την ενσωμάτωση ενός ανιχνευτή παρουσίας στο σύστημα απεικόνισης των έργων ζωγραφικής, το κόκκινο φως που εμφανίζεται μέσω της τομής προκαλείται από την παρουσία του θεατή. Η επαφή μόνο με τα μάτια υποδηλώνει την επιθυμία που έχει κανείς να αγγίξει, αλλά ταυτόχρονα, πρέπει να παραμείνει μακριά. Η παρουσίαση αυτών των έργων οδηγεί να προβληματιστούμε για τη στάση που ο κάθε επισκέπτης πρέπει / μπορεί / θέλει / προσπαθεί να πάρει σε αυτά τα μέρη που έχουν σχεδιαστεί ως «ναοί αφιερωμένοι στην τέχνη» (μουσεία, κέντρα τέχνης, γκαλερί …) όπου τα έργα έχουν την αξία των λατρευτικών ιερών αντικειμένων.
Περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τα έργα της Boryana Petkova : http://boryanapetkova.com/
